Acta Musicologica Universitatis Cracoviensis

Przedmiotem książki jest życie i twórczość Franciszka Liliusa, jednego z najważniejszych muzyków w Rzeczpospolitej w I połowie XVII wieku, kompozytora, pedagoga i kapelmistrza zespołu wokalno-instrumentalnego katedry krakowskiej w latach 1630–1657. Aktywność twórcza Liliusa miała duży wpływ na kształtowanie kultury muzycznej w dawnej Polsce, lecz nie doczekała się dotąd monografii.

Książka dostępna wyłącznie w postaci cyfrowej w wolnym dostępie tutaj.

Zagadnienia techniki dźwiękowej w polifonii XVI i początku XVII w., jej istoty i stosunku do teorii modus i harmonii oraz przemian myśli teoretycznej i muzyki przedtonalnej należą do ważnych i skomplikowanych dziedzin refleksji muzykologicznej. Toteż, choć stanowią od kilku dziesięcioleci przedmiot badań specjalistycznych, uchylają się interpretacji jednolitej, wolnej od sprzeczności. Autorzy, przyjmując różne założenia metodologiczne, wyrażali w szczególności odmienne poglądy na temat roli zasad modalnych, formułowanych przez teoretyków renesansu, w komponowaniu ówczesnych utworów wielogłosowych, a także pojmowali rozmaicie modalność polifoniczną, częstokroć porównywaną do tonalności harmonicznej.(…)

Niniejsza książka poświęcona jest charakterystyce prac wyznaczających główne koncepcje interpretacyjne techniki dźwiękowej w polifonii renesansu. Pierwszą jej część stanowi szczegółowe omówienie monografii Bernharda Meiera – Die Tonarten der klassischen Vokalpolyphonie (Utrecht 1974), która odegrała przełomową rolę w badaniach nad modalnością w polifonii XVI w. W części drugiej zaprezentowana została problematyka przedtonalnej techniki dźwiękowej i jej teorii zawarta w rozprawie habilitacyjnej Carla Dahlhausa – Untersuchungen über die Entstehung der harmonische Tonalität (Kassel 1968). (…)

W trzeciej części pracy wreszcie przedstawiona została koncepcja Harolda S. Powersa i jego zapatrywania na temat dziejów teorii modi w polifonii i przeobrażeń języka muzycznego XVI w. (…) Dopełnienie omówienia najwybitniejszych prac dotyczących teorii i języka dźwiękowego muzyki przedtonalnej stanowią komentarze i uwagi odnoszące się do literatury przedmiotu zamieszczone w przypisach.

(ze Wstępu książki)

Podstawowymi pojęciami wykorzystywanymi w piśmiennictwie dotyczącym muzyki XX wieku są: "atonalność", "dodekafonia" i "serializm". Zacieranie różnicy między jakością brzmienia zanotowanych układów dźwiękowych a ich abstrakcyjną (konceptualną) koheren...

The ensembles associated with monastery and parish churches were a very important element of musical life in Central Europe around the mid-eighteenth century. Yet the music created by early Classical composers, which constituted the core of their repertoire, remains poorly explored. Fr. Amandus Ivanschiz OSPPE (1727–1758) was one of such musicians, active in monasteries in Ranna, Wiener Neustadt, Rome, and Graz. 

Około połowy XVIII wieku bardzo istotną część życia muzycznego Europy Środkowej współtworzyły zespoły funkcjonujące przy kościołach klasztornych i parafialnych. Muzyka religijna kompozytorów wczesnoklasycznych, która stanowiła trzon ich repertuaru, pozostaje nadal słabo zbadana. Jednym z nich był paulin, o. Amandus Ivanschiz (1727–1758), który działał w klasztorach w Ranna, Wiener Neustadt, Rzymie i Grazu.

Tematem książki jest historia średniowiecznych tradycji liturgiczno-muzycznych biskupstw metropolii gnieźnieńskiej – obejmująca m.in. takie zagadnienia, jak owych tradycji pochodzenie i zróżnicowanie (rozdział 1 i 2), kultywowanie (rozdział 3) oraz ich rola w kształtowaniu lokalnego „patriotyzmu liturgicznego” (rozdz. 3 i epilog).

Próbując opisać okoliczności powstania, rozwój i funkcjonowanie oraz zmierzch tradycji liturgiczno-muzycznych gnieźnieńskiej prowincji skoncentrowano się na oficjum godzin kanonicznych. O ile bowiem repertuar mszalny stosunkowo wcześnie uległ względnej stabilizacji, o tyle dobór antyfon, responsoriów, czytań i modlitw odmawianych podczas horae canonicae był w poszczególnych diecezjach niejednolity aż do reformy potrydenckiej, szczególnie wyraziście ukazując odrębne cechy miejscowych ceremonii kościelnych. (…)

Ważnym komponentem tradycji liturgicznych, oprócz specyficznie ukształtowanych formularzy tekstów oficjów, są towarzyszące im melodie. Dominujący przez cały okres średniowiecza przekaz ustny muzycznej warstwy nabożeństw sprawił, że – paradoksalnie – była ona bardziej stabilna niż dobór tekstów liturgicznych, którego kompilacyjny charakter prowokował do wprowadzania częstych modyfikacji i aktualizacji. (…)

Pracę zamyka epilog przypominający okoliczności, w jakich kilkusetletnie polskie tradycje liturgiczne ustąpiły, pod koniec XVI stulecia, potrydenckiemu obrządkowi rzymskiemu.

(ze Wstępu książki)

W listopadzie 1911 roku Zdzisław Jachimecki założył pierwsze na ziemiach polskich seminarium muzykologiczne w Uniwersytecie Jagiellońskim. Kronika stuletniej działalności muzykologii krakowskiej, artykuły pióra jej pierwszych mistrzów i uczniów oraz jej pracowników w 2011 roku tworzą jubileuszowy almanach.

Zbiór materiałów nutowych Orkiestry i Chóru PR i TV w Krakowie składa się z 920 teczek zawierających materiały nutowe i odzwierciedla repertuar krakowskiego zespołu z lat 50. i 60.

Książka zawiera przegląd głównych trendów w muzyce polskiej XX wieku oraz przedstawienie wybranych sylwetek kompozytorów, których wkład do polskiej i światowej kultury muzycznej jest nie do przecenienia. […] W rozdziałach książki poświęconych kompo-zytorom urodzonym pod koniec XIX wieku, których twórczość w znacznej mierze przypada na początek XX wieku, podkreślono niezwykle ważną rolę Paderewskiego dla promocji kultury polskiej w świecie, znaczenie twórczości symfonicznej Karłowicza w kontekście muzyki jemu współczesnej, a także drogę twórczą Szymanowskiego prowadzącą do unowocześnienia warsztatu kompozytorskiego i genialnej stylizacji folkloru polskiego, porównywalnej z Chopinowską. Z pokolenia kompozytorów, których kariera artystyczna miała swój początek w okresie międzywojennym, więcej miejsca poświęcono Józefowi Kofflerowi, Aleksandrowi Tansmanowi, Grażynie Bacewicz, Romanowi Palestrowi, Andrzejowi Panufnikowi i Witoldowi Lutosławskiemu. Celem tej prezentacji jest zaakcentowanie oryginalności ich stylów muzycznych. Z następnej generacji kompozytorów bliżej przedstawiono Tadeusza Bairda, Kazimierza Serockiego, Henryka Mikołaja Góreckiego i Krzysztofa Pendereckiego. Fenomen Pendereckiego zapewne będzie można trafniej ukazać z dalszej perspektywy czasowej, ale już od dawna jest oczywiste, że to jego twórczość - niezależnie od kontrowersyjnych opinii, jakie prowokuje - jest ciągle obecna w światowym repertuarze koncertowym i operowym, zaznaczając tym samym miejsce muzyki polskiej w kulturze uniwersalnej […].

 (ze wstępu Autorki)

Panufnik's main artistic idea: achieving a balance between the richness of emotions and the intellectual tension in his musical work. The sound system of the composer was crystallized until the late sixties...

Główna idea artystyczna Andrzeja Panufnika: osiągnięcie w dziele muzycznym równowagi między bogactwem emocji i ładunkiem intelektualnym towarzyszyła mu w całej jego drodze twórczej. System dźwiękowy kompozytora skrystalizował się wprawdzie dopiero z ...

Książka, którą oddajemy do rąk czytelników, poświęcona jest sylwetce Marca Scacchiego (zm. 1662), skrzypka, kapelmistrza, kompozytora i teoretyka muzyki urodzonego w Rzymie, przez ćwierć wieku (1624-1649) związanego z dworem królewskim polskich Wazów...

Książka powstała w wyniku wieloletnich prac nad gromadzeniem i klasyfikacją danych dotyczących dorobku kompozytorskiego wybitnego polskiego pianisty i stanowi próbę pełnego zaprezentowania dotychczasowego stanu badań w tym zakresie. (…). Adresowana j...

Mówiący o uniwersalnych prawdach i wciąż aktualny Dekalog zawsze wart jest przypomnienia, a jednak nie był on dotychczas analizowany pod względem muzycznym. Podjęta w niniejszej pracy próba zrozumienia, w jaki sposób muzyka autorstwa Zbigniewa Preisnera została wykorzystana w Dekalogu (i co stanowi jej kwintesencję, jaką funkcję pełni itd.), wypełnia pewną lukę w badaniach nad spuścizną Kieślowskiego. Jest także przyczynkiem do szerszych studiów nad twórczością samego Preisnera, gdyż dorobek tego kompozytora nie doczekał się jeszcze całościowych opracowań.

Czym jest rapsodia? Jak ją postrzegano, jak o niej pisano na przestrzeni dziejów? W jaki sposób ją definiowano? Czym się wyróżnia, co stanowi jej kwintesencję? I dlaczego wciąż warto o rapsodii mówić, badać meandry jej przeszłości, spekulować na temat jej przyszłości oraz zgłębiać tajniki jej niezaprzeczalnego czaru: uroku zaklętego w specyficznym ‘rapsodycznym’ – porównywalnym z ‘cygańskim’ – charakterze?