KSIĄŻKI

Darmstadt - niemieckie miasto położone na południowym krańcu Hesji, w połowie drogi między Frankfurtem nad Menem a Heidelbergiem. To tu od 1946 roku odbywają się Internationale Ferienkurse für Neue Musik. Na przestrzeni blisko sześćdziesięcioletniej ...

Dodruk książki, która pierwotnie ukazała się w 1995 roku.

Niniejsza publikacja to obszerne studium ukazujące muzykę amerykańską XX wieku w jej kolejnych fazach rozwojowych począwszy od Charlesa Ivesa po postmodernizm i stylistykę lat 90-tych, teoria, praktyka kompozytorska, normy stylistyczne i ich realizacja u poszczególnych kompozytorów.

Zagadnienia techniki dźwiękowej w polifonii XVI i początku XVII w., jej istoty i stosunku do teorii modus i harmonii oraz przemian myśli teoretycznej i muzyki przedtonalnej należą do ważnych i skomplikowanych dziedzin refleksji muzykologicznej. Toteż, choć stanowią od kilku dziesięcioleci przedmiot badań specjalistycznych, uchylają się interpretacji jednolitej, wolnej od sprzeczności. Autorzy, przyjmując różne założenia metodologiczne, wyrażali w szczególności odmienne poglądy na temat roli zasad modalnych, formułowanych przez teoretyków renesansu, w komponowaniu ówczesnych utworów wielogłosowych, a także pojmowali rozmaicie modalność polifoniczną, częstokroć porównywaną do tonalności harmonicznej.(…)

Niniejsza książka poświęcona jest charakterystyce prac wyznaczających główne koncepcje interpretacyjne techniki dźwiękowej w polifonii renesansu. Pierwszą jej część stanowi szczegółowe omówienie monografii Bernharda Meiera – Die Tonarten der klassischen Vokalpolyphonie (Utrecht 1974), która odegrała przełomową rolę w badaniach nad modalnością w polifonii XVI w. W części drugiej zaprezentowana została problematyka przedtonalnej techniki dźwiękowej i jej teorii zawarta w rozprawie habilitacyjnej Carla Dahlhausa – Untersuchungen über die Entstehung der harmonische Tonalität (Kassel 1968). (…)

W trzeciej części pracy wreszcie przedstawiona została koncepcja Harolda S. Powersa i jego zapatrywania na temat dziejów teorii modi w polifonii i przeobrażeń języka muzycznego XVI w. (…) Dopełnienie omówienia najwybitniejszych prac dotyczących teorii i języka dźwiękowego muzyki przedtonalnej stanowią komentarze i uwagi odnoszące się do literatury przedmiotu zamieszczone w przypisach.

(ze Wstępu książki)

Tematem książki jest historia średniowiecznych tradycji liturgiczno-muzycznych biskupstw metropolii gnieźnieńskiej – obejmująca m.in. takie zagadnienia, jak owych tradycji pochodzenie i zróżnicowanie (rozdział 1 i 2), kultywowanie (rozdział 3) oraz ich rola w kształtowaniu lokalnego „patriotyzmu liturgicznego” (rozdz. 3 i epilog).

Próbując opisać okoliczności powstania, rozwój i funkcjonowanie oraz zmierzch tradycji liturgiczno-muzycznych gnieźnieńskiej prowincji skoncentrowano się na oficjum godzin kanonicznych. O ile bowiem repertuar mszalny stosunkowo wcześnie uległ względnej stabilizacji, o tyle dobór antyfon, responsoriów, czytań i modlitw odmawianych podczas horae canonicae był w poszczególnych diecezjach niejednolity aż do reformy potrydenckiej, szczególnie wyraziście ukazując odrębne cechy miejscowych ceremonii kościelnych. (…)

Ważnym komponentem tradycji liturgicznych, oprócz specyficznie ukształtowanych formularzy tekstów oficjów, są towarzyszące im melodie. Dominujący przez cały okres średniowiecza przekaz ustny muzycznej warstwy nabożeństw sprawił, że – paradoksalnie – była ona bardziej stabilna niż dobór tekstów liturgicznych, którego kompilacyjny charakter prowokował do wprowadzania częstych modyfikacji i aktualizacji. (…)

Pracę zamyka epilog przypominający okoliczności, w jakich kilkusetletnie polskie tradycje liturgiczne ustąpiły, pod koniec XVI stulecia, potrydenckiemu obrządkowi rzymskiemu.

(ze Wstępu książki)

Problematyka czasu muzycznego należy do podstawowych zagadnień badawczych filozofii muzyki. Autor rozprawy podjął kwestie czasu muzycznego w kontekście tradycji filozoficznej, w odniesieniu do monodycznej muzyki wieków średnich oraz wybranych form polifonii, bowiem w muzyce średniowiecznego Zachodu powstały fundamenty zjawisk temporalnych całej muzyki europejskiej.

Muzykologia jako dyscyplina uniwersytecka na ziemiach polskich liczy sobie już ponad sto lat. Jej początki sięgają roku 1911, gdy pierwsze seminarium muzykologiczne poprowadził na Uniwersytecie Jagiellońskim początkujący wówczas badacz — Zdzisław Jachimecki. Wkrótce potem podobnego zadania podjął się na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie Adolf Chybiński, a na początku lat dwudziestych, na Uniwersytecie Poznańskim — Łucjan Kamieński.

Centralną część książki zajmują rozważania dotyczące życia muzycznego klasztorów dominikańskich posiadających kapele: w Gidlach, Borku Starym, Dzikowie i Lwowie. Zaprezentowano jednak także sposób funkcjonowania muzyki (przede wszystkim wokalno-instrumentalnej) w konwentach nieutrzymujących własnych zespołów muzycznych, czego dokonano na wybranych, ale reprezentatywnych przykładach.

Do dziś nie powstała żadna praca traktująca szerzej o recepcji twórczości Żeleńskiego, co jest swoistym paradoksem, jako że za życia Władysława Żeleńskiego pisano o nim bardzo wiele. W samym tylko czasopiśmiennictwie z lat 1857–1939 (wyłączając dzienniki) znaleźć można prawie 850 artykułów i wzmianek prasowych o kompozytorze, wliczając w to materiały napisane bądź autoryzowane przez niego samego (np. wywiady). Korpus owych źródeł, stanowiący podstawę niniejszego opracowania, należy traktować nie tylko jako zasób informacji o muzyce Żeleńskiego i jej społecznej recepcji, ale i nie mniej istotną podstawę relacji na temat dziejów polskiej krytyki muzycznej.

(Z autorskiego wstępu do książki)

 Książka ta jest pierwszą obszerną polską publikacją poświęconą norweskiej twórczości muzycznej XIX i XX wieku. Koncentruje się wokół tej części działalności wybranych norweskich twórców — Edwarda Griega, Eivinda Grovena i Lasse Thoresena — która nawi...

Twórczość muzyczna będąca przedmiotem niniejszego dyskursu obejmuje mazurki fortepianowe skomponowane w latach 1900-2000 przez kompozytorów, którzy deklarowali swą przynależność do polskiej kultury zarówno tworzonymi dziełami, jak i innymi formami ekspresji potwierdzającymi ich kulturową więź z Polską. (...) Na tę obszerną kolekcję muzyczną składają się zatem mazurki kompozytorów, którzy aktywność muzyczną rozwijali w Polsce (Szymanowski, Szeluto, Różycki, Friemann, Woytowicz, Lefeld, Kazuro, Ekier, Schaeffer, Kilar, Górecki, Borkowski, Sawa...) i poza granicami kraju, determinowani okolicznościami historycznymi (Maciejewski, Szałowski, Kassern, Radzyński) lub – co częściej spotykane – podejmujący niezależnie od tych czynników decyzje o osiedleniu się w innych ośrodkach muzycznych Europy (Tansman, Rabiński) i Ameryki (Stojowski, Łabuński)...

Artykuły składające się na tom podejmują szeroką paletę najważniejszych zagadnień filozofii i estetyki muzyki. W tomie znajdują się artykuły poświęcone problematyce znaczenia, treści i formy muzyki, elementów semantycznych (znaku, symbolu) w muzyce, ...

Praca stanowi próbę zarysowania syntetycznego obrazu historii muzyki w staniąteckim klasztorze w oparciu o analizę materiału źródłowego dostępnego w bogatym archiwum panien benedyktynek w Saniątkach.

Przechodząc ulicą Floriańską w Krakowie, nie sposób było ich nie zauważyć, stanowili bowiem jej charakterystyczny akcent – dosłownie i w przenośni, jako kapela grająca gdzieś na skrzyżowaniu z ulicą św. Marka. Odznaczali się wyglądem – jako Romowie, ale i zachowaniem, bo w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, a nawet na początku dziewięćdziesiątych XX wieku wciąż stosunkowo niewielu muzyków koncertowało na ulicach. A jeśli już się pojawiali, to raczej byli to soliści lub pieśniarze akompaniujący sobie na przykład na gitarze, przygrywający popularne piosenki. Ale to właśnie tamta kapela romska, zakotwiczona na ulicy Floriańskiej, stanowiła stały punkt odniesienia dla wszystkich mieszkańców miasta, ale także dla przyjezdnych przemierzających Floriańską w drodze na Rynek Główny. Romowie z kapeli wyróżniali się tym bardziej, że ich muzyczną podporą był niewielki wzrostem, a pod koniec życia poruszający się wyłącznie na wózku inwalidzkim, ociemniały skrzypek – Stefan Dymiter. Widywany był on w Krakowie od lat siedemdziesiątych, zrazu sporadycznie, a potem coraz częściej, jak – wraz ze swoją kapelą – grywał na ulicy Floriańskiej: już to bliżej samej Bramy Floriańskiej, już to bliżej Rynku Głównego.
Czasami kapela grała na płycie Rynku, a czasami zupełnie w innych miejscach – zawsze jednak w ścisłym centrum miasta. Przechodnie różnie reagowali: niektórzy przystawali z zaciekawieniem, by przysłuchać się lepiej, inni jak najdalej omijali muzyków, odwracając wzrok i  przyspieszając kroku, zapewne by uniknąć zrzutki pieniędzy do kapelusza czy w ogóle spotkania z Romami. Może trochę się Korora „bali”, obawiając się w zasadzie konfrontacji z własnymi reakcjami i uczuciami? Bo byli też i tacy, którzy sami aktywnie szukali kontaktu z kapelą, śmiało podchodzili i zaczynali rozmawiać z muzykami, najczęściej wyrażając swój podziw dla kunsztu Stefana Dymitera. A kiedy któregoś dnia zabrakło go na zawsze, muzyka z ulicy Floriańskiej przestała wybrzmiewać.
Powoli, począwszy od pierwszych lat XXI wieku, odchodził do lamusa świat takich ulicznych kapeli romskich, i chociaż nadal pojawiają się one w przestrzeni miasta, to jednak coraz rzadziej – przegrywają z innymi formami popularnej rozrywki, dostępnymi na zawołanie w licznych krakowskich kawiarniach, barach i pubach (często serwujących muzykę już nagraną). Ale wciąż tli się jednak pamięć o pewnym niezwykłym skrzypku z Floriańskiej, a wierne grono entuzjastów i przyjaciół Stefana Dymitera stara się nieustannie przypominać o jego fenomenie,
propagując wiedzę na temat legendarnego romskiego skrzypka, twierdząc, że pamięć o nim jest po prostu „wyrazem uznania i szacunku”.

(ze Wstępu Autorki)

Do książki dołączona jest płyta z filmem pod tytułem Ławutaris, czyli skrzypek. Krakowskim szlakiem Stefana "Korora" Dymitera.

Film jest też dostępny na YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=13jLuIy-rZc

Mówiący o uniwersalnych prawdach i wciąż aktualny Dekalog zawsze wart jest przypomnienia, a jednak nie był on dotychczas analizowany pod względem muzycznym. Podjęta w niniejszej pracy próba zrozumienia, w jaki sposób muzyka autorstwa Zbigniewa Preisnera została wykorzystana w Dekalogu (i co stanowi jej kwintesencję, jaką funkcję pełni itd.), wypełnia pewną lukę w badaniach nad spuścizną Kieślowskiego. Jest także przyczynkiem do szerszych studiów nad twórczością samego Preisnera, gdyż dorobek tego kompozytora nie doczekał się jeszcze całościowych opracowań.