Musica Iagellonica

Treść książki skoncentrowana jest na dwóch komplementarnych nurtach tematycznych: dziele Zbigniewa Bargielskiego i wątkach biograficznych (tych przede wszystkim, które łączą się z twórczością i jej recepcją), z uwzględnieniem kontekstu kulturowego, umożliwiającego zrozumienie sytuacji twórcy w splocie rozmaitych uwarunkowań.

Tematyka biograficzna, stawiająca sobie za cel chronologiczne uchwycenie wydarzeń życia kompozytora w kolejnych jego etapach, wypełnia początkowe paragrafy rozdziałów: Zakorzenienie, Studia muzyczne, Pobyt w Austrii i Powrót do Polski, stanowiąc wprowadzenie do rozważań ukierunkowanych na charakterystykę kompozycji przypisanych danemu etapowi życia i przyporządkowanych poszczególnym gatunkom, z których żaden nie został pominięty. Dzieło zatem jawi się ostatecznie jako główny przedmiot uwagi w tej książce.

O doborze przedstawianych w poszczególnych rozdziałach utworów zadecydowało kilka kryteriów: ich ranga w kompozytorskim dorobku Bargielskiego, reprezentatywność proponowanych rozwiązań kompozytorskich, rzutujących na dobór zagadnień, np. z obszaru stylistyczno-estetycznych transformacji języka muzycznego czy elementów constans tegoż. Istotnym kryterium było również przyjęte w pracy założenie zaprezentowania utworów gatunkowo różnorodnych. W omówieniach kompozycji w ramach gatunków utrzymany został porządek chronologiczny.

Oprócz rozdziałów I–IV, w których elementy biograficzne łączą się z charakterystyką twórczości oraz jej recepcją w Austrii i w Polsce, książka zawiera dwa kolejne rozdziały, z których V stanowi próbę syntetycznego ujęcia idiomatycznych cech języka muzycznego Zbigniewa Bargielskiego, zaś w rozdziale VI zebrane zostały refleksje osób, z którymi w większości, oprócz zawodowych, połączyły Bargielskiego więzy wieloletniej przyjaźni.

Książkę dopełniają Aneksy. Pierwszy z nich jest spisem kompozycji uwzględniającym, oprócz tytułu i obsady, datę powstania (także rewizji) dzieła i informację o wydaniu. Aneks drugi zawiera wybór wierszy Zbigniewa Bargielskiego z krótką charakterystyką tego nurtu twórczości, Aneks trzeci prezentuje wybrane fragmenty tekstów publicystycznych Bargielskiego również z krótkim wprowadzeniem do tej sfery aktywności kompozytora. W Aneksie czwartym znajdują się teksty słowne wykorzystane w dwóch przedstawionych w książce dziełach: Sonnenlieder i Im Niemandsland, a w Aneksie V wykaz filmów i sztuk teatralnych z muzyką Zbigniewa Bargielskiego.

(Fragmenty Wstępu książki)

Muzyka i taniec wydają się immamentnie złączone z kulturą Romów, która – od stuleci – stanowi jednocześnie jeden z głównych impulsów do przemian i rozwoju muzyki artystycznej tworzonej przez profesjonalnych i półamatorskich kompozytorów. W Europie zależność ta zarysowała się szczególnie mocno, zwłaszcza w wieku XIX. Książka opisuje fenomen popularności romskich kapel muzycznych w Europie, szczególnie środkowej, oraz ich udział w popularyzacji najważniejszych w XIX wieku tańców. Szczególną uwagę autorzy książki poświęcają czardaszowi, walcowi, polce i marszowi. W książce opublikowane są po cztery kompozycje reprezentujące każdy z tych tańców i wskazujące w swych tytułach romskie inspiracje.

The present critical edition, realised with the contribution of the University of Padua and the Department of Cultural Heritage, is one of the results of a multi-year project devoted to the analysis, the critical edition and the reconstruction of incomplete polyphony, carried out by a research group of the Department of Cultural Heritage. It was born from the belief that musical analysis, which in turn represents the main prerequisite for the reconstruction of incomplete polyphony, should be grounded on a critically investigated musical text. 

Il primo libro delle divine lodi contains a total of 35 compositions, of which 33 are vocal and 2 instrumental. Because of the lack of one separate part, 5 vocal compositions come down to us incomplete.

The book is available on-line free of charge. Click here to download it.

Il secondo libro delle divine lodi contains a total of 28 compositions, of which 21 are vocal and instrumental. Considering that among two-part compositions there is also a Mass, divided, as was customary, into five parts, this second volume is no less substantial than the previous one, and moreover has a greater variety of vocal and instrumental combinations: within it, in fact, we find a higher number of concertos for one and for three voices and continuo, as well as three four-voice motets and two instrumental compositions for four instruments.

Od pierwszego wydania ABC historii muzyki minęło ponad 20 lat. Dla historii – w tym także dla dziejów muzyki – to czas obfitujący w wiele różnorodnych treści ważnych odnotowania. Pojawia się nowa generacja kompozytorów, powstają wybitne utwory, nowi odbiorcy mają współczesne (często nowe, świeże) spojrzenie na formę, treść i wykonawstwo dzieła muzycznego, wreszcie estetykę muzyczną, pozostającą jak zawsze w ścisłym związku z innymi obszarami sztuki i pojmowaniem piękna w danym czasie.
Teraźniejszość buduje historię najnowszą, a dzieje przeszłe – pozornie zamknięte w minionych stuleciach – ciągle wypełnia i wzbogaca. Ożywione zainteresowanie muzyką dawną przejawia się w nieustających badaniach naukowych i analizach porównawczych repertuaru muzycznego. Rezultatem tych działań są nowo odkryte kompozycje, czasem nieznani wcześniej kompozytorzy, wiedza na temat stylów i warunków tworzenia w różnych momentach dziejowych. Historia muzyki pozostaje wciąż ważnym przedmiotem towarzyszącym kształceniu instrumentalistów i wokalistów. W naturalny sposób dotyka też problematyki form muzycznych, harmonii, instrumentoznawstwa, czyniąc obraz muzyki możliwie najpełniejszym.
Wspomniane minione dwie dekady to dla mnie dalszy, bardzo intensywny czas praktyki w zawodzie. Z myślą przede wszystkim o uczniach ponadpodstawowych szkół muzycznych różnego typu, ale także o wszystkich zainteresowanych historią muzyki proponuję drugie – nieco zmienione wydanie ABC historii muzyki. Dla większej wygody korzystania z podręcznika materiał podzielony został na trzy części obejmujące kolejno:

część 1 – starożytność, średniowiecze, renesans,
część 2 – barok, klasycyzm,
część 3 – romantyzm, XX wiek, muzyka najnowsza.

Podział ten pozwala również na wprowadzenie uzupełnień i dodatkowych treści, co nie byłoby możliwe (z uwagi na objętość) w przypadku pozycji jednoczęściowej. Tematem wciąż otwartym, bo wymagającym pewnego dystansu czasowego i precyzyjnego usystematyzowania wielu nowych zjawisk, pozostaje muzyka XX i XXI wieku. Ten niezwykle bogaty okres w historii muzyki stanowi materiał na osobną, obszerną publikację, tymczasem w niniejszej książce musi być jedynie jej fragmentem. Ograniczenie się do omówienia kluczowych zagadnień i twórczości jedynie pewnej grupy kompozytorów współczesnych to oczywiście pewien wybór, a wszystkie wybory obarczone są subiektywizmem autora. Tu więc szczególnie otwiera się dla nauczycieli pole do indywidualnego poszerzania w pracy z uczniami zakresu proponowanych w podręczniku tematów.

(fragment przedmowy Autorki)

Od pierwszego wydania ABC historii muzyki minęło ponad 20 lat. Dla historii – w tym także dla dziejów muzyki – to czas obfitujący w wiele różnorodnych treści ważnych odnotowania. Pojawia się nowa generacja kompozytorów, powstają wybitne utwory, nowi odbiorcy mają współczesne (często nowe, świeże) spojrzenie na formę, treść i wykonawstwo dzieła muzycznego, wreszcie estetykę muzyczną, pozostającą jak zawsze w ścisłym związku z innymi obszarami sztuki i pojmowaniem piękna w danym czasie.
Teraźniejszość buduje historię najnowszą, a dzieje przeszłe – pozornie zamknięte w minionych stuleciach – ciągle wypełnia i wzbogaca. Ożywione zainteresowanie muzyką dawną przejawia się w nieustających badaniach naukowych i analizach porównawczych repertuaru muzycznego. Rezultatem tych działań są nowo odkryte kompozycje, czasem nieznani wcześniej kompozytorzy, wiedza na temat stylów i warunków tworzenia w różnych momentach dziejowych. Historia muzyki pozostaje wciąż ważnym przedmiotem towarzyszącym kształceniu instrumentalistów i wokalistów. W naturalny sposób dotyka też problematyki form muzycznych, harmonii, instrumentoznawstwa, czyniąc obraz muzyki możliwie najpełniejszym.
Wspomniane minione dwie dekady to dla mnie dalszy, bardzo intensywny czas praktyki w zawodzie. Z myślą przede wszystkim o uczniach ponadpodstawowych szkół muzycznych różnego typu, ale także o wszystkich zainteresowanych historią muzyki proponuję drugie – nieco zmienione wydanie ABC historii muzyki. Dla większej wygody korzystania z podręcznika materiał podzielony został na trzy części obejmujące kolejno:

część 1 – starożytność, średniowiecze, renesans,
część 2 – barok, klasycyzm,
część 3 – romantyzm, XX wiek, muzyka najnowsza.

Podział ten pozwala również na wprowadzenie uzupełnień i dodatkowych treści, co nie byłoby możliwe (z uwagi na objętość) w przypadku pozycji jednoczęściowej. Tematem wciąż otwartym, bo wymagającym pewnego dystansu czasowego i precyzyjnego usystematyzowania wielu nowych zjawisk, pozostaje muzyka XX i XXI wieku. Ten niezwykle bogaty okres w historii muzyki stanowi materiał na osobną, obszerną publikację, tymczasem w niniejszej książce musi być jedynie jej fragmentem. Ograniczenie się do omówienia kluczowych zagadnień i twórczości jedynie pewnej grupy kompozytorów współczesnych to oczywiście pewien wybór, a wszystkie wybory obarczone są subiektywizmem autora. Tu więc szczególnie otwiera się dla nauczycieli pole do indywidualnego poszerzania w pracy z uczniami zakresu proponowanych w podręczniku tematów.

(fragment przedmowy Autorki)

Centralną część książki zajmują rozważania dotyczące życia muzycznego klasztorów dominikańskich posiadających kapele: w Gidlach, Borku Starym, Dzikowie i Lwowie. Zaprezentowano jednak także sposób funkcjonowania muzyki (przede wszystkim wokalno-instrumentalnej) w konwentach nieutrzymujących własnych zespołów muzycznych, czego dokonano na wybranych, ale reprezentatywnych przykładach.

Muzykologia jako dyscyplina uniwersytecka na ziemiach polskich liczy sobie już ponad sto lat. Jej początki sięgają roku 1911, gdy pierwsze seminarium muzykologiczne poprowadził na Uniwersytecie Jagiellońskim początkujący wówczas badacz — Zdzisław Jachimecki. Wkrótce potem podobnego zadania podjął się na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie Adolf Chybiński, a na początku lat dwudziestych, na Uniwersytecie Poznańskim — Łucjan Kamieński.