XX i XXI wiek

Pierwsza w polskim i światowym piśmiennictwie muzycznym opowieść o życiu siostry Karola Szymanowskiego, Stanisławy, wybitnej śpiewaczki i niezwykłej artystki. Oparta na dokumentach i materiałach źródłowych w przeważającej części dotąd nieznanych. Ukazuje losy artystki na tle Lwowa, Krakowa i Warszawy z lat 1907-1913, Genewy i Lozanny czasów I wojny światowej, wreszcie Warszawy, Rygi, Helsinek, Paryża, Wiednia, Mediolanu, Frankfurtu, Berlina w okresie międzywojennym. Dyskretnie śledzi skomplikowane życie osobiste artystki, w którym tragizm miesza się ze szczęściem, sztuka walczy o pierwszeństwo z miłością. Ukazuje niezwykłe i głębokie powinowactwo duchowe Stanisławy i Karola, który powiadał: „Żywym swym cudnym głosem mówisz ludziom, o czym ja marzę”.

Barwnym, literackim językiem Teresa Chylińska przybliża urodę i klimat tamtych czasów i zdarzeń, rysuje sylwetkę czarującej kobiety i wielkiej artystki, która znacząco wpłynęła na kształt polskiego życia muzycznego.

Darmstadt - niemieckie miasto położone na południowym krańcu Hesji, w połowie drogi między Frankfurtem nad Menem a Heidelbergiem. To tu od 1946 roku odbywają się Internationale Ferienkurse für Neue Musik. Na przestrzeni blisko sześćdziesięcioletniej ...

Wielokrotnie wznawiany w krajach anglojęzycznych Przewodnik po analizie muzycznej Nicholasa Cooka prezentuje kluczowe wiadomości na temat klasycznych już dla XX wieku metod analitycznych i na polskim gruncie jest pierwszym tego typu kompleksowym ujęciem. Po zwięzłym przedstawieniu tak zwanych „tradycyjnych” metod analizy formy i harmoniki, stanowiących punkt odniesienia dla porównań, autor omówił w sposób teoretyczno-krytyczny, a także na konkretnych przykładach, wszystkie ważniejsze metody analityczne II połowy XX wieku...

Paweł Szymański (ur. 1954) jest obecnie jednym z czołowych kompozytorów polskich, twórcą wielu utworów instrumentalnych (orkiestrowych, kameralnych i solowych), wokalno-instrumentalnych, wokalnych, jednej opery, utworów na taśmę, a także muzyki teatralnej, filmowej i radiowej. Jego, podziwiana przez odbiorców, muzyka niesie z sobą wiele interesujących aspektów badawczych, ale tym, co wydaje się w niej najbardziej intrygujące, a jednocześnie ważne, wymuszające uwagę, czy wręcz narzucające się, jest intertekstualność, czyli nawiązania do tekstów przeszłości (intertekstów). Intertekstualność tej muzyki jest szczególna: globalna, tzn. wypełniająca utwory od początku do końca i ─ w wielu przypadkach ─ nie tak oczywista jak u innych współczesnych kompozytorów.

The unique testimony of Lutosławski’s contacts and co-operation with J. & W. Chester and Wilhelm Hansen Musik-Forlag remains his correspondence with these two firms from the years 1966–1994, which is now kept at the Paul Sacher Archive in Basel.

ZBIGNIEW SKOWRON is a Professor at the Institute of Musicology at the University of Warsaw and the editor of Lutosławski Studies (Oxford, 2001) and of Lutosławski on Music (Lanham, Maryland, 2007).

Opera przeżywa rozkwit na przełomie XX i XXI wieku. Do ożywienia zainteresowania tym niezwykle atrakcyjnym dla widzów gatunkiem muzyki scenicznej przyczynili się w dużej mierze kompozytorzy amerykańscy tworzący w drugiej połowie XX wieku: Philip Glass, John Adams i Steve Reich. Duże znaczenie w amerykańskiej twórczości operowej mają dzieła sięgające po współczesną tematykę polityczną, wśród których wielką popularnością cieszy się zwłaszcza Nixon w Chinach Johna Adamsa. Wątek polityczny pojawia się również w wideooperze Steve’a Reicha The Cave, przedstawiającej reprezentantów różnych narodów: Żydów, Palestyńczyków oraz Amerykanów. Ważną operą społeczno-polityczną jest także Satyagraha Philipa Glassa. Wszystkie te trzy opery współtworzą paradygmat współczesnej opery amerykańskiej o tematyce politycznej z typową dlań różnorodnością gatunków muzycznych, reprezentując nowe rodzaje muzyki scenicznej (dokumentalny utwór sceniczny o aktualnej treści, wideoopera oraz opera portretowa).

Twórczość muzyczna będąca przedmiotem niniejszego dyskursu obejmuje mazurki fortepianowe skomponowane w latach 1900-2000 przez kompozytorów, którzy deklarowali swą przynależność do polskiej kultury zarówno tworzonymi dziełami, jak i innymi formami ekspresji potwierdzającymi ich kulturową więź z Polską. (...) Na tę obszerną kolekcję muzyczną składają się zatem mazurki kompozytorów, którzy aktywność muzyczną rozwijali w Polsce (Szymanowski, Szeluto, Różycki, Friemann, Woytowicz, Lefeld, Kazuro, Ekier, Schaeffer, Kilar, Górecki, Borkowski, Sawa...) i poza granicami kraju, determinowani okolicznościami historycznymi (Maciejewski, Szałowski, Kassern, Radzyński) lub – co częściej spotykane – podejmujący niezależnie od tych czynników decyzje o osiedleniu się w innych ośrodkach muzycznych Europy (Tansman, Rabiński) i Ameryki (Stojowski, Łabuński)...

Książka zawiera przegląd głównych trendów w muzyce polskiej XX wieku oraz przedstawienie wybranych sylwetek kompozytorów, których wkład do polskiej i światowej kultury muzycznej jest nie do przecenienia. […] W rozdziałach książki poświęconych kompo-zytorom urodzonym pod koniec XIX wieku, których twórczość w znacznej mierze przypada na początek XX wieku, podkreślono niezwykle ważną rolę Paderewskiego dla promocji kultury polskiej w świecie, znaczenie twórczości symfonicznej Karłowicza w kontekście muzyki jemu współczesnej, a także drogę twórczą Szymanowskiego prowadzącą do unowocześnienia warsztatu kompozytorskiego i genialnej stylizacji folkloru polskiego, porównywalnej z Chopinowską. Z pokolenia kompozytorów, których kariera artystyczna miała swój początek w okresie międzywojennym, więcej miejsca poświęcono Józefowi Kofflerowi, Aleksandrowi Tansmanowi, Grażynie Bacewicz, Romanowi Palestrowi, Andrzejowi Panufnikowi i Witoldowi Lutosławskiemu. Celem tej prezentacji jest zaakcentowanie oryginalności ich stylów muzycznych. Z następnej generacji kompozytorów bliżej przedstawiono Tadeusza Bairda, Kazimierza Serockiego, Henryka Mikołaja Góreckiego i Krzysztofa Pendereckiego. Fenomen Pendereckiego zapewne będzie można trafniej ukazać z dalszej perspektywy czasowej, ale już od dawna jest oczywiste, że to jego twórczość - niezależnie od kontrowersyjnych opinii, jakie prowokuje - jest ciągle obecna w światowym repertuarze koncertowym i operowym, zaznaczając tym samym miejsce muzyki polskiej w kulturze uniwersalnej […].

 (ze wstępu Autorki)

Panufnik's main artistic idea: achieving a balance between the richness of emotions and the intellectual tension in his musical work. The sound system of the composer was crystallized until the late sixties...

Główna idea artystyczna Andrzeja Panufnika: osiągnięcie w dziele muzycznym równowagi między bogactwem emocji i ładunkiem intelektualnym towarzyszyła mu w całej jego drodze twórczej. System dźwiękowy kompozytora skrystalizował się wprawdzie dopiero z ...

Przechodząc ulicą Floriańską w Krakowie, nie sposób było ich nie zauważyć, stanowili bowiem jej charakterystyczny akcent – dosłownie i w przenośni, jako kapela grająca gdzieś na skrzyżowaniu z ulicą św. Marka. Odznaczali się wyglądem – jako Romowie, ale i zachowaniem, bo w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, a nawet na początku dziewięćdziesiątych XX wieku wciąż stosunkowo niewielu muzyków koncertowało na ulicach. A jeśli już się pojawiali, to raczej byli to soliści lub pieśniarze akompaniujący sobie na przykład na gitarze, przygrywający popularne piosenki. Ale to właśnie tamta kapela romska, zakotwiczona na ulicy Floriańskiej, stanowiła stały punkt odniesienia dla wszystkich mieszkańców miasta, ale także dla przyjezdnych przemierzających Floriańską w drodze na Rynek Główny. Romowie z kapeli wyróżniali się tym bardziej, że ich muzyczną podporą był niewielki wzrostem, a pod koniec życia poruszający się wyłącznie na wózku inwalidzkim, ociemniały skrzypek – Stefan Dymiter. Widywany był on w Krakowie od lat siedemdziesiątych, zrazu sporadycznie, a potem coraz częściej, jak – wraz ze swoją kapelą – grywał na ulicy Floriańskiej: już to bliżej samej Bramy Floriańskiej, już to bliżej Rynku Głównego.
Czasami kapela grała na płycie Rynku, a czasami zupełnie w innych miejscach – zawsze jednak w ścisłym centrum miasta. Przechodnie różnie reagowali: niektórzy przystawali z zaciekawieniem, by przysłuchać się lepiej, inni jak najdalej omijali muzyków, odwracając wzrok i  przyspieszając kroku, zapewne by uniknąć zrzutki pieniędzy do kapelusza czy w ogóle spotkania z Romami. Może trochę się Korora „bali”, obawiając się w zasadzie konfrontacji z własnymi reakcjami i uczuciami? Bo byli też i tacy, którzy sami aktywnie szukali kontaktu z kapelą, śmiało podchodzili i zaczynali rozmawiać z muzykami, najczęściej wyrażając swój podziw dla kunsztu Stefana Dymitera. A kiedy któregoś dnia zabrakło go na zawsze, muzyka z ulicy Floriańskiej przestała wybrzmiewać.
Powoli, począwszy od pierwszych lat XXI wieku, odchodził do lamusa świat takich ulicznych kapeli romskich, i chociaż nadal pojawiają się one w przestrzeni miasta, to jednak coraz rzadziej – przegrywają z innymi formami popularnej rozrywki, dostępnymi na zawołanie w licznych krakowskich kawiarniach, barach i pubach (często serwujących muzykę już nagraną). Ale wciąż tli się jednak pamięć o pewnym niezwykłym skrzypku z Floriańskiej, a wierne grono entuzjastów i przyjaciół Stefana Dymitera stara się nieustannie przypominać o jego fenomenie,
propagując wiedzę na temat legendarnego romskiego skrzypka, twierdząc, że pamięć o nim jest po prostu „wyrazem uznania i szacunku”.

(ze Wstępu Autorki)

Do książki dołączona jest płyta z filmem pod tytułem Ławutaris, czyli skrzypek. Krakowskim szlakiem Stefana "Korora" Dymitera.

Film jest też dostępny na YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=13jLuIy-rZc

Mówiący o uniwersalnych prawdach i wciąż aktualny Dekalog zawsze wart jest przypomnienia, a jednak nie był on dotychczas analizowany pod względem muzycznym. Podjęta w niniejszej pracy próba zrozumienia, w jaki sposób muzyka autorstwa Zbigniewa Preisnera została wykorzystana w Dekalogu (i co stanowi jej kwintesencję, jaką funkcję pełni itd.), wypełnia pewną lukę w badaniach nad spuścizną Kieślowskiego. Jest także przyczynkiem do szerszych studiów nad twórczością samego Preisnera, gdyż dorobek tego kompozytora nie doczekał się jeszcze całościowych opracowań.

Dodruk książki, która pierwotnie ukazała się w 1995 roku.

Niniejsza publikacja to obszerne studium ukazujące muzykę amerykańską XX wieku w jej kolejnych fazach rozwojowych począwszy od Charlesa Ivesa po postmodernizm i stylistykę lat 90-tych, teoria, praktyka kompozytorska, normy stylistyczne i ich realizacja u poszczególnych kompozytorów.